Fener Rum Patrikhanesi Haddini Bilmeli, Lozan’dan Taviz Verilmemelidir!

15-16 Haziran 2024 tarihlerinde İsviçre’de düzenlenen, 79 devlet ve 6 kuruluşun katıldığı Ukrayna Barış Zirvesi’nin katılımcıları arasında, “Ekümenik Patriklik” adıyla Fener Rum Patriği de yer almıştır. Toplantıya Türkiye dâhil 79 devletin yanı sıra, katılımcı listesine göre “gözlemci” statüsünde kuruluş sıfatıyla Birleşmiş Milletler ile “Ekümenik Patriklik” katılırken Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği Konseyi, Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu, AGİT ve Amerikan Devletler Teşkilatı da katılımcı kuruluşlar olarak yer almıştır.

Fener Rum Patriği’nin, Türkiye’yi Dışişleri Bakanı Sayın Hakan Fidan’ın temsil ettiği böyle bir zirveye katılması ve zirve sonunda açıklanan sonuç bildirisine imza atması, son derecede ciddi ve açıklanmaya muhtaç bir durumdur. Lozan Antlaşması ile Türkiye Cumhuriyeti sınırları içindeki konumu belirlenen Patrikliğin “ekümeniklik” iddiasının, Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı’nın katıldığı uluslararası bir toplantıda kayıt altına alınması, asla kabul edilemez.

Dışişleri Bakanlığının konu hakkındaki açıklamasında diplomatik bir dille Fener Rum Patrikhanesinin, söz konusu Zirve’ye “devlet statüsünde katıldığı ve Sayın Bakanımızın, zirve marjında Fener Rum Patriği Bartholomeos ile resmi bir ikili görüşme yaptığı yönündeki haberler gerçeği yansıtma”dığı, “Fener Rum Patrikhanesi’nin konumuna ilişkin devlet politikamızda herhangi bir değişiklik olmadığı”nın “izahtan vareste olduğu” belirtilmekte ancak “Zirve sonunda kabul edilen ve kamuoyuyla paylaşılan Ortak Bildiri’ye bilahare Fener Rum Patrikhanesi’nin isminin de imzacı olarak eklendiğine dair iddialarla ilgili olarak Zirve’nin organizatörleri İsviçre ve Ukrayna’dan izahat istenmiştir.” denilmek suretiyle de Fener Rum Patriğinin listeye imzacı olarak eklendiği gerçeği kabul edilmektedir. Nitekim toplantıyı düzenleyen İsviçre Konfederasyonu Dış İlişkiler Federal Departmanının ağ sayfasında[1] yer alan katılımcı devletlerin bir kısmının imzalamadığı sonuç bildirisinde Türkiye’nin yanı sıra “Ekümenik Patriklik” sıfatıyla Fener Rum Patrikhanesinin de imzası bulunmaktadır.

Türk-Yunan ilişkilerinde son dönemde yaşananlar, kamuoyunda Patrikhane ve Ruhban Okulu ile yetkili ağızlardan çıktığı söylenen açıklamalar haklı kaygı ve sorulara yol açmaktadır. Batı Trakya’da, derneklerde Türk adının yasaklandığı bir dönemde Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde ve bu Devlet’in kanunlarına tabi Fener Rum Patrikhanesinin âdeta bağımsız bir devlet gibi uluslararası platformlarda Türk Devleti’nin temsilcileriyle “eşit” veya “denk” statüde yer alması, asla kabul edilemez.

Türkiye Cumhuriyeti’nin Lozan Antlaşması, Cumhuriyet’in ilanı ve 1924 Anayasası ile belirlenen kuruluş ilkelerine apaçık aykırı olan bu olayı şiddetle kınıyor; devlet erkini elinde bulunduran yetkili ve sorumluları, tarihî vebal taşıyan konularda özenli, dikkatli ve kararlı davranmaya davet ediyoruz.

[1] https://www.eda.admin.ch/eda/en/fdfa/fdfa/aktuell/dossiers/konferenz-zum-frieden-ukraine/Summit-on-Peace-in-ukraine-joint-communique-on-a-peace-framework.html