1931 Yılında Türk Ocağı Şubeleri

Türk Ocakları, 1931’de kendini feshetmeden önce yurt sathına yayılmış 266 şubesiyle adeta millî bir mektep olma vazifesini ifâ ediyordu. Genç Cumhuriyetin en önemli sivil toplum kuruluşu olan Türk Ocakları Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 10 Mayıs 1931 tarihli 3. Olağan Büyük Kongresinde, “Vatanın maddi ve manevi varlıklarına tesahüp edilmesi prensibi kabul edilince, memleketin belli başlı cemiyetlerinin de faaliyet sahasından çekilmesi icap etti” (Erden, 1961: 56).

 

O günkü şartlarda devlet yetkililerinin yukarıda tarihi belirtilen toplantıdaki kararıyla Türk Ocaklarının kendi kendini feshetme kararı alması önce belirli yerlerdeki ocaklarda tepkiyle karşılanmış ve bu tepki her geçen gün artarak devam etmiştir. Bu millet ve memlekete nihayetsiz hizmetleri dokunan bir teşekkülün, bilhassa inandıkları bir davanın arkasından koşan insanlar tarafından kendi kendini fesih kararı almasını uygun bulmayan ocaklılar, gelecekte bunun doğuracağı istenmeyen neticeleri şimdiden düşünmek suretiyle tepkilerini demokratik bir zeminde göstererek vazifelerini ifâ etmişlerdir.

 

Haklı veya haksız olarak verilen bu karar karşısında kanunlara ve büyük devlet adamlarının lüzum gördükleri ve uygulanmasını uygun gördükleri kararlara daima mutî olan ocaklılar, Türk Ocağı’nın olağan üstü kurultayından önce Çankaya Köşkü’nde yapılan son bir toplantıdan sonra bu kararı tasvip etmek durumunda kalmışlardır.

 

Çankaya’da yapılan ve memleket çapında büyümüş ve teşkilatlanmış bir teşekkülün mukadderatını belirleyecek bu tarihi toplantıda, sofra başında uygulanması düşünülen karardan Türk Ocakları’nın istisna edilmesi tezini savunan ocaklılardan Hamdullah Suphi, Prof. Sadri Maksudi, Prof. İsmail Hakkı, Samih Rıfat ve Yusuf Akçura beyler toplantıda yer almışlardır(Erden, 1961: 56).

 

Halk Fırkasına devredilmesinin uygun olacağı kanaatini besleyen Dr. Tevfik rüştü ARAS, Dr. Reşit Galip ve Vasfi Bey’ler de konuşmalara katılmışlardır. Sabaha kadar devam eden ateşli müzakere ve münakaşa sonucunda, Türk Ocakları’nın olağan üstü bir kurultay toplayarak kendini feshetmesi kararı alınmıştır. Türk Ocakları 1931 yılında fesih kararı aldığında 266 şubesi bulunuyordu. Bu şubeler alfabetik olarak aşağıda belirtilmiştir: